بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

شکرالله کلانتری

درباره

سن: ۳۹
ملیت: ايران
مذهب: احتمال قوی اسلام
وضعیت تأهل: متاهل

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۱۹ مهر ۱۳۵۸
محل: نجف آباد، استان اصفهان، ايران
نحوه کشته‌شدن: تيرباران
اتهامات: ضد انقلاب; مقاومت در مقابل انقلاب/ انسداد راه خدا; قتل و/يا قتل مسلمانان و /يا مبارزين; تجاوز
سن در زمان ارتکاب جرم انتسابی: ۳۹

ملاحظات

با وجود اینکه در حال گذراندن حکم ۴ سال حبس صادر شده بود، به اعدام محکوم شد.

خبر اعدام آقای شکرالله کلانتری فرزند علی به همراه یک فرد دیگر* در روزنامه‌‌ی کیهان مورخ ۱۹ مهر ۱۳۵۸ منتشر شد. اطلاعات تکمیلی در این خصوص از مصاحبه‌های بنیاد عبدالرحمن برومند با یک فرد مطلع در تاریخ‌های ۱۲ آذر ۱۳۹۶ و ۱۰ فروردین ۱۳۹۷ (مصاحبه‌ی بنیاد برومند)، گفتگوی بنیاد عبدالرحمن برومند با یکی از ساکنین نجف‌آباد، خبر مندرج در روزنامه‌ی اطلاعات، گزارش هیأتی از حقوقدانان** در خصوص وقایع نجف‌آباد  (گزارش)، تحقیقات بنیاد برومند و مدارک و اسناد موجود در بنیاد برومند بدست آمده است.

آقای کلانتری در سال ۱۳۱۹ در شهر دهق در استان اصفهان به دنیا آمد. او متأهل و دارای فرزند بود. آقای کلانتری دارای درجه‌ی استوار یکم در ژاندارمری بود و پیش از انقلاب اسلامی، رئیس پاسگاه ژاندارمری شهرستان تیران در استان اصفهان بود.

آقای کلانتری دارای درجه‌ی استوار یکم در ژاندارمری بود و پیش از انقلاب اسلامی، رئیس پاسگاه ژاندارمری شهرستان تیران در استان اصفهان بود.

پیش زمینه

شهروندان نجف‌آباد در مخالفت و مبارزه با نظام شاهنشاهی فعال بودند و برخی از سران و رهبران پرنفوذ انقلاب از این شهر برخاستند. در آذر ماه سال ۱۳۵۷ که مصادف با ماه محرم بود و در بحبوحه‌ی‌ حوادث پیش از وقوع انقلاب، وقایعی در شهر نجف‌آباد اتفاق افتاد که پس از چند ماه و با پیروزی انقلاب اسلامی، دستاویز دستگیری آقای کلانتری و یکی از افراد سرشناس شهرستان تیران به اتهام دست داشتن در آن حوادث شد.

از اخبار منتشر شده در خصوص حوادث روزهای دهم، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم محرم (برابر با ۲۰، ۲۱، ۲۲ و ۲۳ آذرماه سال ۱۳۵۷)، گزارش میدانی هیأتی از حقوقدانان در این باره و مصاحبه‌‌ی بنیاد برومند با یکی از مطلعین این حادثه چنین استنباط می‌شود که حوادث نجف‌آباد را می‌توان در سه بخش بررسی کرد:

۱) روز دهم محرم (برابر با ۲۰ آذر ۱۳۵۷): بنابر اطلاعات موجود، در این روز گروهی از جوانان شهر نجف‌آباد مجسمه‌ی‌ محمدرضا شاه پهلوی در میدان اصلی شهر را پایین کشیدند. (مصاحبه‌‌ی بنیاد برومند)

۲) روزهای یازدهم و دوازدهم محرم (برابر با ۲۱ و ۲۲ آذر ۱۳۵۷): در پی پایین کشیده شدن مجسمه‌ی شاه، تعدادی از مأموران شهربانی و ساواک )سازمان اطلاعات و امنیت کشور) شهر نجف‌آباد با همکاری شماری از ساکنان شهرک یزدان‌شهر (از شهرهای اطراف نجف‌آباد که بیشتر ساکنان آن لُر بودند) در یک عملیات تنبیهی، ضمن شناسایی عوامل انقلابی شهر به منازل و مغازه‌های آنان حمله کرده، تعدادی از منازل و مغازه‌ها و همچنین بازار شهر را به آتش کشیدند، شیشه‌ی‌ بسیاری از مغازه‌ها را شکستند و اموال داخل مغازه را غارت کردند، عده‌ی زیادی را مورد ضرب و شتم قرار دادند و موجب کشته شدن تعدادی از شهروندان نجف‌آباد شدند. (مصاحبه‌ی بنیاد برومند و گزارش)

۳) روز سیزدهم محرم (برابر با ۲۳ آذر ۱۳۵۷): در این روز تعداد زیادی از ساکنان دهات و شهرهای اطراف نجف‌آباد (از جمله شهرستان تیران) با تشویق و ساماندهی نیروهای حکومتی به قصد راهپیمایی به سمت اصفهان حرکت داده شدند. یکی از اهالی تیران که شاهد عینی این اتفاق است تعداد این افراد را چند هزار نفر تخمین می‌زند که در قالب کاروانی از خودروهای مختلف با در دست داشتن عکس‌های شاه و پرچم ایران و با شعار «جاوید شاه» به طرف اصفهان می‌رفتند و در ابتدا و انتهای این کاروان، خودروهای نظامی دیده می‌شد که وظیفه‌ حفاظت و همچنین هدایت کاروان را برعهده داشتند. کاروان خودروها با هدایت نیروهای نظامی وارد شهر نجف‌آباد شد و بدون هیچگونه درگیری با مردم نجف‌آباد به سمت اصفهان ادامه‌ مسیر داد. در مسیر خروجی شهر نجف‌آباد، تعدادی تانک و خودروی نظامی با مسدود کردن جاده، از ادامه حرکت کاروان به سمت اصفهان جلوگیری کردند و خودروها را وادار به بازگشت کردند. این شاهد عینی می‌افزاید در مسیر بازگشت تعدادی از اهالی نجف‌آباد با پرتاب سنگ و کوکتل مولوتف به کاروان خودروها حمله کردند که این حمله با تیراندازی نیروهای نظامی پاسخ داده شد. (مصاحبه‌ی بنیاد برومند)

اطلاعات بدست آمده از مطلعین و ساکنان دو شهر تیران و نجف‌آباد در خصوص حوادث اتفاق افتاده در شهر نجف‌آباد طی روزهای یادشده و میزان دخالت ساکنان تیران در این حوادث با هم در تناقض است. بنابر اظهار یکی از ساکنان شهر نجف‌آباد، در روز ۱۳ام محرم (۲۳ آذر ۱۳۵۷) درگیری شدیدی بین اهالی تیران و نجف‌آباد درگرفت و بسیاری از اهالی تیران هدف ضرب و شتم ساکنان نجف‌آباد قرار گرفتند و به گفته‌ی‌ این شاهد عینی، تعدادی از اهالی تیران پس از مجروح و مصدوم شدن در این درگیری‌ها به منزل پدر ایشان پناه آورده بودند. این در حالی است که مصاحبه‌شونده‌ای از اهالی تیران که خود در روز ۱۳ام محرم به همراه کاروان وارد شهر نجف‌آباد شده بود، کشته یا مجروح شدن تیرانی‌ها در حوادث نجف‌آباد را تکذیب نموده است. (مصاحبه‌ی بنیاد برومند)

دادگاه انقلاب اسلامی شهر اصفهان در یک جلسه به اتهامات آقای کلانتری و هم‌پرونده‌ایش به صورت همزمان رسیدگی کرد.

دستگیری و بازداشت

از جزئیات دستگیری و بازداشت آقای کلانتری اطلاعی در دست نیست.

دادگاه

دادگاه انقلاب اسلامی شهر اصفهان در تاریخ پنجم تیرماه ۱۳۵۸ در یک جلسه به اتهامات آقای کلانتری رسیدگی کرد. در این جلسه که در ساعت ۶ بعدازظهر شروع شد و تا ساعت ۸ شب ادامه داشت، آقای کلانتری به همراه هم‌پرونده‌ایش به صورت همزمان محاکمه شدند. (مصاحبه‌ی بنیاد برومند)

حدود ۵ ماه بعد آقای کلانتری از زندان اصفهان به شهر نجف‌آباد منتقل شد و دادگاه انقلاب اسلامی شهر نجف‌آباد با همان اتهامات پیشین، وی را مجدداً محاکمه کرد. (مصاحبه‌ی بنیاد برومند)

بنابر اطلاعات موجود، آقای کلانتری در جریان محاکمه‌اش به وکیل دسترسی نداشت.

حدود ۵ ماه بعد از اولین محاکمه و صدور حکم، دادگاه انقلاب اسلامی شهر نجف‌آباد با همان اتهامات پیشین، آقای کلانتری را مجدداً محاکمه کرد.

اتهامات

اتهامات آقای کلانتری «بسیج چماق به دستان حمله کننده به نجف‌آباد در تاریخ ۱۲ محرم (۲۲ آذر ۱۳۵۷)، همکاری و معاضدت با دیگر متهم پرونده در تخریب شیشه‌ی مغازه‌ها و غارت آنها، ایراد ضرب و جرح مردم، شکنجه‌ی چند نفر و دستور به شکنجه کردن عده‌ای و همچنین اخذ رشوه» عنوان شد. (دادنامه صادره از دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان در تاریخ ۱۱ تیرماه ۱۳۵۸)

روزنامه‌ کیهان در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۵۸ اتهامات مشترکی را برای آقای کلانتری و هم‌پرونده‌ایش که در یک جلسه به صورت همزمان محاکمه شده بودند، برشمرد. این اتهامات شامل «آزار خلق مستضعف، ضرب و شتم مردم، غصب اموال آنها در پناه قدرت طاغوتی، تجاوز به عنف، راه انداختن دسته‌ی چماق داران، شکنجه‌ی مجاهدین و شرکت در قتل های متعدد» است. (روزنامه‌ی کیهان) نکته‌ی قابل توجه این است که در این خبر، عناوین اتهامی آقای کلانتری به صورت مشخص و جداگانه ذکر نشده است.

در شرایطی که حداقل تضمین‌های دادرسی رعایت نمی‌شود و متهمین از محاکمه‌ی منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می‌شود مسلم و قطعی نیست.

در گزارشات این اعدام، عناوین اتهامی آقای کلانتری به صورت مشخص و جداگانه ذکر نشده است.

مدارک و شواهد

از «شکایت شاکیان و اظهارات شهود» به عنوان مدارک و شواهد علیه آقای کلانتری استفاده شد. (دادنامه صادره از دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان در تاریخ ۱۱ تیرماه ۱۳۵۸)

دفاعیات

از جزئیات دفاعیات آقای کلانتری اطلاعی در دست نیست. آنچه مسلم است این است که در هیچ یک از گزارشات موجود در خصوص حوادث نجف‌آباد، نامی از آقای کلانتری به عنوان عامل تحریک و بسیج مردم تیران به چشم نمی‌خورد.

روزنامه کیهان در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۵۸ ضمن اشاره به محاکمه‌ی آقای کلانتری و هم‌پرونده‌ایش در دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان و صدور حکم علیه نامبردگان، به محاکمه‌ی‌ مجدد آنها در دادگاه انقلاب اسلامی نجف‌آباد اشاره کرد و گزارش داد: «دادگاه انقلاب اسلامی نجف آباد روز گذشته (یک روز پیش از اجرای حکم) رسیدگی به پرونده‌ی دو تن از عمال رژیم سابق را پایان داد» و هر دو را مجددأ محکوم نمود. این در حالی است که یک فرد مطلع در مصاحبه‌ با بنیاد برومند ادعای محاکمه‌ی‌ مجدد آقای کلانتری و هم‌پرونده‌ایش در دادگاه انقلاب نجف‌آباد را تکذیب نموده است.

در هیچ یک از گزارشات موجود در خصوص حوادث نجف‌آباد، نامی از آقای کلانتری به عنوان عامل تحریک و بسیج مردم تیران به چشم نمی‌خورد.

حکم

دادگاه انقلاب اسلامی شهر نجف‌آباد در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۵۸ آقای شکرالله کلانتری را به اعدام محکوم کرد. این در حالی است که پیش از انتقال پرونده به نجف‌آباد، آقای کلانتری در دادگاه انقلاب اسلامی شهر اصفهان محاکمه و به ۴ سال حبس و انفصال ابد از خدمات دولتی محکوم شده بود.

آقای شکرالله کلانتری در تاریخ ۱۹ مهرماه ۱۳۵۸ به همراه هم‌پرونده‌ایش در زندان نجف‌آباد تیرباران شد.

انتقال آقای کلانتری از اصفهان به نجف‌آباد و صدور حکم اعدام ایشان توسط دادگاه انقلاب اسلامی شهر نجف‌آباد در حالی انجام شده بود که سخنگوی دادگاه انقلاب اصفهان در خصوص رأی صادره از سوی این دادگاه در مورد ایشان و هم‌پرونده‌ایش اعلام کرده بود: «در صورت دریافت شکایات تازه‌ای در مورد این دو متهم، دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان تجدید محاکمه و دادرسی خواهد کرد. اگر شکایت دیگری علیه [نامبردگان] وجود دارد، لازم است مردم شکایت خود را به دادگاه ارجاع کنند. تجدید محاکمه این دو نفر در صورت رسیدن شکایات تازه تنها در مورد اتهامات تازه‌ی‌ این دو نفر خواهد بود و در مورد جرایم گذشته آنها رأی دادگاه همانست که صادر شده و تجدید نخواهد شد». (مدارک موجود در بنیاد برومند)

آقای کلانتری در زمان اعدام ۳۹ ساله بود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

*  آقای ابراهیم دادخواه تیرانی
** گزارش جمعی از حقوقدانان در خصوص وقایع نجف‌آباد - وبسایت تاریخ ایران: در تاریخ ۲۵ آذرماه سال ۱۳۵۷ هیأتی از حقوقدانان تهران شامل (۱) دکتر محمدتقی دامغانی- وکیل دادگستری و عضو هیأت مدیره کانون وکلا، (۲) احمد صدر حاج سیدجوادی- وکیل دادگستری، (۳) میرشمس شهشهانی- معاون یک دادسرای استان مرکز و (۴) کاظم کاشف- معاون اداره بازرسی کل کشور، مامور مخصوص وزارت دادگستری و نماینده کانون وکلای دادگستری، در سفری چند ساعته به شهر نجف‌آباد نتایج مشاهدات و گفتگوهای خود را با مسئولان و اهالی شهر نجف‌آباد در قالب یک گزارش به ثبت رساندند: https://bit.ly/2JDHrjN

تصحیح و یا تکمیل کنید