بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

محمدعلی توتونچیان

درباره

سن: ۴۶
ملیت: ايران
مذهب: اسلام
وضعیت تأهل: مجرد

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۲۰ مرداد ۱۳۶۷
محل: زندان اوين، تهران، استان تهران، ايران
نحوه کشته‌شدن: حلق آویز
اتهامات: پندار و/يا گفتار ضدانقلابی; محاربه با خدا، رسول خدا و نايب امام زمان

ملاحظات

اطلاعات تکمیلی درباره آقای محمد علی توتونچیان، فرزند محمود، از طریق فرم الکترینیکی به بنیاد برومند فرستاده شده است. نام او همچنین در فهرست نام هزار نفری است که اعدامشان در گزارش ۲٦ ژانویه سال ۱۹۸۹ نماینده ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران به چاپ رسیده است. این فهرست تحت عنوان "نام و مشخصات افرادی که گفته می‌شود توسط جمهوری اسلامی ایران از ژوئیه تا دسامبر ۱۹۸۸ اعدام شده‌اند" تدوین شده است. به علاوه نامش در کتاب "جنایت علیه بشریت،" چاپ سازمان مجاهدین خلق (که گزارشی است در مورد اعدام‌های دسته جمعی زندانیان سیاسی در سالهای ۱۳٦۷ و ١٣٦٨) ذکر شده است.

طبق اطلاعات موجود، آقای توتونچیان در ١٠‌ فروردین ١٣٣١ در یک خانواده مذهبی در همدان متولد شد. پس از فارغ التحصیلی از دبیرستان، وارد دانشسرای تربیت معلم در رشته علوم تجربی در همدان شد. در سال ١٣٥٣ به علت فعالیتهای سیاسی بر علیه شاه از دانشسرا اخراج گردید. یک سال بعد، در رشته علوم انسانی دانشگاه تهران قبول شد. وی همواره به فعالیتهای سیاسی علیه شاه ادامه می‌داد لذا در سال ١٣٥٦ توسط ساواک دستگیر و زندانی شد. در دی ماه ١٣٥٩ در آخرین دسته زندانیان سیاسی آزاد گردید. پس از انقلاب اسلامی علیه رژیم جمهوری اسلامی به فعالیت پرداخت. وی وابسته به سازمان مجاهدین خلق بود.

دستگیری و بازداشت

بر اساس فرم دریافتی، وی صبح روز ٢٤‌ آذر ماه ١٣٦١ در مشهد بازداشت شد. فرستنده فرم، دلایل ارائه شده توسط مسئولین برای بازداشت را "عضویت در سازمان مجاهدین، دستگیری در زمان شاه، و فرار از زندان جمهوری اسلامی در سال ١٣٦٠" اعلام کرده است. اطلاعات دیگری در مورد اتهاماتی که منجر به بازداشت وی شد در دست نیست. بر اساس همین منبع، وی به مدت ١٨ ماه زیر بازجویی و شکنجه بود. محل نگهداری وی زندان اوین و قزل حصار بود. وی از داشتن وکیل محروم بود و تنها با مادرش اجازه ملاقات داشت.

دادگاه

طبق اطلاعات فرم، در زندان اوین در خرداد سال ١٣٦٣ محاکمه شد. این دادگاه، که به مدت ٧ دقیقه طول کشید، وی را به ١٠ سال حبس محکوم کرد.

این که آیا دادگاه دیگری وی را به مرگ محکوم کرده بود یا نه دانسته نیست. طبق اطلاعات موجود در مورد قربانیان سال ۱۳٦۷ دادگاهی رسمی با حضور وکیل و دادستان برای آنها تشکیل نشد. زندانیانی که در سال ٦۷ اعدام شدند برای پاسخ به چند سوال در مقابل یک هیئت ویژه ۳ نفری، که متشکل از یک قاضی شرع، نماینده‌ای از وزارت اطلاعات و دادستان تهران، برده شدند. این هیئت از زندانیان چپگرا سوالاتی در ارتباط با عقاید آنها و اعتقادشان به خدا و مذهب می‌کرد.

خانواده‌های قربانیان کشتار سال ۱۳٦۷ به محاکمات غیرعادلانه و غیر قانونی که به اعدام هزارها زندانی در ظرف چند ماه منجر شد، به شدت اعتراض کرده‌اند. در نامه‌ای که در سال ۱۳٦۷ به وزیر دادگستری وقت، حسن حبیبی نوشتند، سیاست رسمی پنهان کاری در رابطه با این اعدامها را به پرسش کشیده‌‌ و آن را دال بر غیر قانونی بودن اعدامها شمرده‌اند. آنها یاد‌آور شده‌اند که اکثریت قریب به اتفاق قربانیان زندانیانی بودند که قبلاً در محاکم شرع به حبس محکوم شده بودند و در حال گذراندن دوران محکومیت خود و یا به پایان رساندن آن بودند. این زندانیان دوباره دادگاهی شده و به سرعت به مرگ محکوم شدند.

اتهامات

بر اساس فرم دریافتی، دادگاه اول آقای توتونچیان را به "عضویت در سازمان مجاهدین" محکوم کرد. این فرم همچنین به اتهام "زندانی بودن در زماه شاه" اشاره می‌کند. اطلاع دیگری در مورد اتهامات وی در دادگاه اول در دست نیست.

این که آیا اتهامات دیگری به حکم اعدام انجامید دانسته نیست. مقامات قضایی جمهوری اسلامی علناً اتهامی به قربانیان اعدام‌های جمعی سال ٦۷ وارد نکرده‌اند. بستگان قربانیان در نامه خود به وزیر دادگستری و در نامه دیگری که در سال ١٣٨١ به گزارشگر مخصوص سازمان ملل متحد، که به ایران سفر کرده بود، نوشته‌اند، به اتهاماتی نظیر "ضد انقلاب، ضد دین، و ضد اسلام" و یا انتساب قربانیان "به عملیات نظامی ...در مرزهای کشور"، که گویا اساس محکومیت عزیزان‌شان بوده اشاره نموده‌اند.

حکمی ازآیت الله روح الله خمینی که در خاطرات حسینعلی منتظری، قائم مقام رهبری در آن زمان، به چاپ رسیده است اظهارات خانواده‌های قربانیان را در رابطه با اتهامات وارده تأئید می‌کند. در این حکم آیت الله خمینی از اعضای سازمان مجاهدین خلق به عنوان "منافقانی" یاد نموده که به اسلام اعتقاد ندارند و نوشته است: "کسانی که در زندان‌های سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند محارب و محکوم به اعدام می‌باشند."

مدارک و شواهد

اطلاعی درباره مدارک جرمی که علیه متهم ارائه شده در دست نیست.

دفاعیات

آقای توتونچیان از داشتن وکیل محروم بود. خویشان قربانیان سال ٦٧ درنامه خود یادآورمی‌شوند که به عزیزان‌شان در دادگاه فرصت دفاع داده نشده بود. در همین نامه، در پاسخ این اتهام که زندانیان (از داخل زندان) با اعضا مسلح سازمان مجاهدین خلق در حمله به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی همکاری داشته‌اند چنین آمده که این ادعا‌ها: "با توجه به اوضاعی که در زندانها حاکم بوده، به طور کلی باطل است، چرا که فرزندان ما در سخت‌ترین شرایط به سر می‌بردند، ملاقاتهای پانزده روز یک بار آن هم به مدت ده دقیقه از پشت شیشه و به وسیله تلفن و محرومیت اینان از داشتن هرگونه وسیله ارتباط با خارج زندان، که ما آن را در هفت سال اخیر تجربه کرده‌ایم، حقانیت ادعای ما را به اثبات می‌رساند".

حکم

طبق گفته‌های فرستنده فرم، پس از دادگاهی که آقای محمد علی توتونچیان را به مرگ محکوم کرد، او دو روز در زندان انفرادی بود و سپس همراه عده‌ای از هوادارن سازمان مجاهدین اعدام شد. کتاب "جنایت علیه بشریت" تاریخ اعدام را ٢٠ مرداد ١٣٦٧ درج کرده است.

تصحیح و یا تکمیل کنید