بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

مسعود مولوی وردنجانی

درباره

سن: ۳۳
ملیت: ايران
مذهب: احتمال قوی اسلام
وضعیت تأهل: مجرد

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۲۳ آبان ۱۳۹۸
محل: استانبول، ترکيه
نحوه کشته‌شدن: اعدام فراقضایی با سلاح گرم
اتهامات: اتهام نامعلوم
سن در زمان ارتکاب جرم انتسابی: ۳۳

ملاحظات

آقای مولوی که حدود ۱۰ سال با نهادهای حکومتی و نظامی به عنوان مشاور یا مدیر امنیت داده‌ها همکاری می‌کرد، از بهار ۱۳۹۷ به ترکیه مهاجرت کرد و از طریق شبکه‌های مجازی دست به انتشار اطلاعاتی مرتبط با مقامات و نهادهای ارشد حکومت، از بیت رهبری تا وزرا زد.

اطلاعات در خصوص کشته شدن آقای مسعود مولوی وردنجانی در وبسایت پلیس ترکیه (فروردین ۱۳۹۹) و وبسایت روزنامه صباح در ترکیه (۱۲ فروردین ۱۳۹۹) به دست آمده است. همچنین این خبر در وبسایت ترکی سوسکو (۲۲ اسفند ۱۳۹۸) منتشر شده است. برای تکمیل این پرونده از مصاحبه بنیاد عبدالرحمن برومند با یک روزنامه‌نگار مطلع (۱۵ فروردین ۱۳۹۹)، خبرگزاری ایرنا (۴ آذر ۱۳۹۸)، توییتر و وبسایت بی‌بی‌سی فارسی (۹ فروردین ۱۳۹۹)، خبرگزاری رویترز (۸ فروردین ۱۳۹۹)، کانال تلگرامی جعبه سیاه (از ابتدا، ۲۹ تیر ۱۳۹۷ تا ۲۳ آبان ۱۳۹۸) و سایر منابع* استفاده شده است.

آقای مولوی، فرزند کبری کریمی، متولد ۲۸ فروردین ۱۳۶۵ در نجف‌آباد اصفهان، از بهار سال ۱۳۹۷ ساکن ترکیه بود. طبق اطلاعات منتشر شده در لینکدین منتسب به آقای مولوی، او دارای مدرک کارشناسی ارشد رشته مهندسی عمران و کامپیوتر بود. او مدتی در یک شرکت مخابراتی چینی مدیر امنیت داده‌ها و در همین زمان حدود ۳ سال مدیر طرح و توسعه و مشاور امنیت شبکه در سازمان صدا و سیما بود. او سپس به مدت ۵ سال معاون تحقیقات و توسعه شرکت پشتیبانی و نوسازی بالگردهای ایران وابسته به سازمان صنایع هوایی کشور و همزمان حدود ۷ سال جزو مدیران ارشد قرارگاه دفاع سایبری، زیر نظر ستاد کل نیروهای مسلح بود. (لینکدین، سوزوکو) رسانه‌های ایران از آقای مولوی به عنوان «رئیس مرکز تحقیقات فناوری‌های پیشرفته پارسه دانشگاه آزاد اسلامی» و«طراح هوش مصنوعی با الگوریتم جدید ٣ بعدی» اسم برده‌اند. این طرح قابلیت استفاده در هواپیماهای بدون سرنشین را دارد و به نهادهای دولتی و خصوصی در ایران مرتبط است. برخی منابع او را فارغ‌التحصیل رشته هوش مصنوعی معرفی کرده‌اند. (روزنامه خراسان، وبسایت‌های آفتاب آنلاین، وبلاگ دانشجویان نرم‌افزار، سوزوکو، شبکه جهانی کلمه، کلوب، وبسایت‌ آهابر) اطلاعات مستقلی درباره مرکز تحقیقات پارسه به دست نیامده است. بنا بر اطلاعات منتشر شده در برخی منابع مانند «شبکه جهانی کلمه» آقای مولوی به عنوان همکار و مشاور فنی با اداره کل حفاظت فیزیکی وزارت اطلاعات همکاری کرده است. آقای مولوی در گفتگویی که تاریخ آن روشن نیست گفته که با گروهی همکاری می‌کرده است که مسئولیت‌شان «کنترل و حفاظت ویدیویی مکان‌هایی مانند اتاق آیت‌الله خامنه‌ای در بیت رهبری و حسینیه مستقر در این بیت» بوده است. (شبکه جهانی کلمه، کانال یوتیوب پستوخانه)  

دلیل زندگی و اقامت آقای مولوی در ترکیه مشخص نیست، اما اطلاعاتی که بعدا منتشر شد نشان می‌دهند که آقای مولوی در صدد ترک ترکیه و مهاجرت به کشورهای دیگر از جمله آمریکا بوده است. آقای مولوی در ترکیه، گرداننده‌ی یک صفحه‌ی تلگرامی و چند حساب کاربری در دیگر شبکه‌های اجتماعی به نام «جعبه سیاه» بود. کانال تلگرام «جعبه سیاه» که تا ۲۳ آبان ۱۳۹۸، زمان به قتل رسیدن‌اش، به روز می‌شد، مطالب، اخبار و مستندات افشاگرانه‌ای علیه افراد و نهادهای حکومتی،‌ از جمله بیت رهبری، قوه قضاییه، وزارت اطلاعات، وزارت ارتباطات و وزیر وقت آن و سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌کرد. (کانال یوتیوپ پشت پرده، تلگرام جعبه سیاه، از ۱۴اردیبهشت ۱۳۹۷ تا ۲۳ آبان‌ماه ۱۳۹۹، وبسایت آهابر، تویتر بی‌بی‌سی فارسی)

زمان کوتاهی  بعد از تاسیس کانال تلگرامی جعبه سیاه، پست‌های متعددی در حمایت از محمود احمدی‌نژاد، رئيس‌جمهور سابق ایران، در این کانال به اشتراک گذاشته شد. این کانال روز ۱۶ مرداد ۱۳۹۷ متن کامل پیشنهادات احمدی‌نژاد به رهبر حکومت ایران برای «اصلاحات ساختاری» را منتشر و در روزها و هفته‌های بعد ویدیوهای انتقادی احمدی‌نژاد  و نزدیکان او از آیت‌الله خامنه‌ای و قوه قضاییه را بازنشر کرد. همچنین در شبکه‌های مجازی تصاویری از دیدارهای آقای مولوی و آقای احمدی‌نژاد و آیت‌الله رفسنجانی منتشر شده است. (خبربان، کانال تلگرام «جعبه سیاه»)

این کانال به مرور به انتقاد مستقیم از رهبر جمهوری اسلامی پرداخت و با طرح ادعاهایی مبنی بر داشتن اسناد و مدارک درباره فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و فساد در دستگاه‌های مختلف از جمله قوه قضاییه و بیت رهبری مطالبی را منتشر کرد. (کانال تلگرامی «جعبه سیاه» بهمن ۱۳۹۷)

کانال «جعبه سیاه» همچنین درباره روش‌های ردگیری نهادهای امنیتی و شگردهای آن‌ها برای ربایش، ترور، قتل و سرقت  در خارج از کشور و به ویژه در ترکیه توضیح داده و مدعی شده بود که وزارت اطلاعات ایران اطلاعات مربوط به افراد مورد نظر را از اداره مهاجرت ترکیه «سرقت» کرده است. (کانال تلگرامی «جعبه سیاه»، خرداد و مهر ۱۳۹۸)

آقای مولوی همچنین در گفت‌وگوهایی به افشاگری درباره افراد نزدیک به آیت‌الله خامنه‌ای و وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران در زمینه فساد مالی و دور زدن تحریم‌ها پرداخته بود. او با اسم بردن از برخی از افراد مانند مشاوران ارشد امنیتی و سیاست خارجی آیت‌الله خامنه‌ای، آن‌ها را به دست داشتن در قاچاق مواد مخدر، فساد مالی و دخالت در سیاست‌های داخلی متهم کرده بود. (کانال یوتیوپ پستوخانه)

خانم کبری کریمی، مادر آقای مولوی، در مصاحبه با یک رسانه‌ی ترکی  به سابقه بازداشت فرزندش اشاره کرد و گفت زمانی که فرزندش در سال ۱۳۸۸ به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» سه بار به زندان افتاده است. (وبسایت آهابر)

تهدید و مرگ آقای مسعود مولوی

بر اساس شواهد موجود و مطالب منتشر شده از قول آقای مولوی و مادر او، خانم کریمی، آقای مولوی در زمان اقامت‌اش در ترکیه بارها تهدید شده بود. به گفته خودش، در سال ۲۰۱۸ میلادی به دلیل «در خطر بودن جان‌اش» تلاش کرده بود به صورت غیرقانونی به یونان برود. او در فایلی صوتی در این باره  گفته بود: «اگر جانم در خطر نبود نمی‌خواستم از اینجا بروم. کل اروپا هم دست ایران به من می‌رسد. کیسم یک جوریست که دارند تمام  تلاششان را می‌کنند یا بکشند یا بربایند. من یک آدمی هستم که دیتا در اختیار دارم که [با خودم از ایران] آورده‌ام بیرون. ویدیو، فیلم، سند.»  (سوزوکو،‌ گزارش پلیس ترکیه، توییتر بی‌بی‌سی فارسی، کانال یوتیوپ پستوخانه)

کانال تلگرامی «جعبه سیاه» در بهمن ۱۳۹۷ یک فایل صوتی را منتشر کرده بود و مدعی شده بود که یک مقام امنیتی گردانندگان این کانال را تهدید کرده و به آن‌ها هشدار داده‌ با وزارت اطلاعات ایران درنیافتند. صدایی در این فایل با لحنی تهدید‌آمیز می‌گوید: «طوری نشه که ما مجبور بشیم کاری را بکنیم که بعدا وقتی بهش فکر می‌کنیم خودمون وحشت ‌زده بشیم از کاری که با شماها کردیم. خیلی راحت می‌تونیم گیرتون بیاوریم. خوب می‌دونی که ما چطور با آدم‌های خیانتکار برخورد می‌کنیم.»  (کانال تلگرامی «جعبه سیاه»)

خانم کریمی، در مصاحبه‌ای گفته است: «[فرزندم] از طرف یک سری از ایرانی‌ها تهدید شده است. پسرم گفته که از این تهدیدها خیلی ترسیده است و اشخاصی که می‌خواهند او را بکشند خیلی جدی هستند.» به گفته خانم کریمی، آقای مولوی ساعت ۱ صبح ۲۳ آبان ۱۳۹۸ مجددا از تهدید شدن توسط یک ایرانی به مادرش خبر داده بود. مادرش در مصاحبه دیگری از تهدید شدن آقای مولوی توسط یک مرد و یک زن خبر داد. (وبسایت اهابر، کانال یوتیوپ پستوخانه)

آقای مولوی در حالی با شلیک ۱۱ گلوله به قتل رسید که هیچ گلوله‌ای به فرد همراه او اصابت نکرد.

آقای مولوی بین ساعت ۹:۵۰ تا ۱۰ شب ۲۳ آبان ۱۳۹۸ در حالی که در پیاده‌رویی در کوچه اجزا در محله شیشلی استانبول با فردی به نام علی اسفنجانی در حال قدم زدن بود، با شلیک ۱۱ گلوله که حداقل یکی از آن‌ها به قلب او اصابت کرده است، به قتل رسید. طبق اطلاعات موجود از جمله فیلم دوربین مداربسته، تیری به فرد همراه آقای مولوی اصابت نکرده است. (وبسایت پلیس ترکیه، سایت آپارات)

خبرگزاری رویترز به نقل از مقام‌های ارشد ترکیه اعلام کرد که «دستور قتل مسعود مولوی» از «کنسولگری ایران در ترکیه» صادر شده است. (رویترز) بنا به اظهار مقامات رسمی ترکیه ۷ آذر ۱۳۹۸ پنج نفر از جمله ضارب آقای مولوی، آقای عبدالوهاب کوچاک دستگیر شدند. (دویچه وله، خبرگزاری اخلاص)

یک روزنامه‌نگار مطلع که پیرامون قتل‌های خارج از کشور تحقیق کرده، به بنیاد عبدالرحمن برومند گفت: «به نظر می‌رسد آقای اسفنجانی از معتمدان آقای مولوی بوده و از مدتی پیش با او در ارتباط بوده است. شیوه کشتن آقای مولوی با شیوه کشتن آقای سعید کریمیان، مدیر گروه تلویزیونی جم (قتل در ۹ اردیبهشت‌ ۱۳۹۶؛ استانبول، ترکیه)، آقای محمدرضا کلاهی صمدی یا علی معتمد، متهم بمب‌گذاری دفتر حزب جمهوری در تیر ۱۳۶۰ (قتل در ۲۴ آذر ۱۳۹۴؛ آلمیره، هلند)، احمد نیسی، از رهبران «جنبش آزادی‌بخش الاحواز» (قتل در ۱۷ آبان‌ ۱۳۹۶؛ لاهه، هلند) یکسان است. در تمامی موارد با استخدام مافیا و پرداخت پول موجبات کشتن افراد فراهم شده است.» (مصاحبه بنیاد برومند)

گزارش پلیس ترکیه نیز نشان می‌دهد که ضارب آقای مولوی، آقای عبدالوهاب کوچاک، در کشور هلند دارای سابقه قضایی بوده و از خط تلفنی متعلق به مخابرات هلند استفاده کرده است که پیش از این توسط برادر او، آقای علی کوچاک، ضارب آقای کریمیان استفاده شده بود. (مصاحبه بنیاد برومند گزارش پلیس ترکیه)

به گزارش پلیس ترکیه قتل آقای مولوی «توسط یک گروه سازمان یافته ۱۳ نفره انجام شده است که ۷ نفر آن‌ها ایرانی و ۶ نفر ترک بودند. از میان این افراد هشت نفر که سه نفرشان ایرانی بودند دستگیر شدند.» این گزارش آقای اسفنجانی را رهبر این گروه معرفی کرده است. آقای کوچاک، فردی که تیراندازی کرده بود، به دلیل جرایم مواد مخدر در لیست اینترپل قرار داشت. گزارش پلیس در این پرونده، از شخص دیگری به نام آقای ناجی شریفی زندشتی نام برده است که در تامین سلاح و خروج آقای اسفنجانی از ترکیه بعد از قتل کمک کرده است. این گزارش آقای شریفی را مرتبط با وزارت اطلاعات ایران و متهم به عضویت در یک گروه قاچاق مواد مخدر معرفی کرده است. (وبسایت پلیس ترکیه)

آقای مولوی بامداد روز مرگش به مادرش گفته بود که توسط فرد یا افرادی ایرانی تهدید به مرگ شده بود.

بر اساس این گزارش آقای اسفنجانی روز قبل از ترور آقای مولوی با آقای کوچاک دیدار داشته است. آقای اسفنجانی همچنین از ساعت ۱۰:۱۰ تا ۱۰:۴۰ صبح روز حادثه به کنسولگری ایران در استانبول مراجعه کرده است. او حدود ساعت ۹ شب مجددا آقای کوچاک را ملاقات کرده است. بر اساس شواهد موجود، در این دیدار جزییات قتل بررسی شده است. تحقیقات پلیس ترکیه نشان می‌دهد که صبح روز بعد از حادثه یک مامور امنیتی ایران به کنسولگری این کشور در استانبول مراجعه کرده است. بعد از ظهر همان روز یک مدرک هویتی جعلی توسط این کنسولگری به نام عباس فرامرزی صادر و در ساعت ۸:۲۵ شب ۲۴ آبان، در اختیار آقای اسفنجانی قرار گرفته است. او در ۲۶ آبان از طریق یک قاچاقچی انسان به ایران برده شد. (وبسایت پلیس ترکیه، رویترز، صباح)

جسد آقای مولوی طبق وصیتی که نزد مادرش کرده بود، در زمان نامعلومی پس از مرگ‌اش، به ایران منتقل و در زادگاهش اصفهان به خاک سپرده شد.  (وبسایت اهابر، کانال یوتیوپ گدارنیوز)

واکنش مقامات ایران

مقامات ایران به صورت محدود نسبت به قتل آقای مولوی واکنش نشان داده‌اند. از جمله آقای عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در اوایل آذر ۱۳۹۸ در واکنش به قتل آقای مولوی اعلام کرد: «ایشان به عنوان یک فرد ایرانی مورد توجه وزارت خارجه است و منتظر گزارش نهادهای امنیتی ترکیه هستیم، اما در خصوص علت [کشته شدن او] نمی‌توانم اظهارنظر کنم.» (ایرنا)

آقای موسوی، همچنین در ۱۶ فروردین ۱۳۹۹ در واکنش به یک توییت آقای مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا که دیپلمات‌های ایرانی را «عوامل ترور» شهروندان ایرانی در ترکیه خوانده بود، آمریکا را متهم کرد که به «تروریسم پزشکی» دست زده است. رویترز پیشتر گزارش کرده بود ایالات متحده آمریکا نتیجه‌‌گیری کرده است وزارت اطلاعات ایران مستقیما در قتل آقای مولوی در ترکیه نقش داشته‌ است. (توییتر آقای عباس موسوی، رویترز)

وکیل خانواده آقای مولوی بعد از چهارمین جلسه دادگاه متهمان پرونده قتل او که روز چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ با حضور خبرنگاران در استانبول برگزار شد، گفت که مادر و پدر آقای مولوی روز یک‌شنبه ۲۵ اردیبهشت برای شرکت در جلسه دادگاه رسیدگی به متهمان ترور فرزندشان عازم کشور ترکیه بودند اما ماموران امنیتی در فرودگاه بین‌المللی تهران پاسپورت آنها را توقیف کردند و مانع سفرشان به کشور ترکیه شدند. (وب سایت تلویزیون ایران اینترنشنال، ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱) خانم کبری کریمی، مادر آقای مولوی پیشتر هم در یک مصاحبه با آقای علیرضا ساسانیان، بر ممنوع‌الخروجی شان اشاره کرده بود. (شبکه اجتماعی یوتیوب، کانال نگام نیوز ، ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۹)

واکنش مقامات ترکیه

رسیدگی به پرونده قتل آقای مولوی در ترکیه با فراز و فرودهای فراوانی همراه بود. در جریان این پرونده افرادی متهم و تعدادی نیز بازداشت شدند. به گزارش رسانه‌های ترکیه، دادستان رسیدگی به پرونده آقای مولوی که از او به عنوان «کارشناس فناوری ایرانی» یاد شده، برای ۲ تن از متهمان حبس ابد تشدید شده و برای ۴ متهم نیز از ۲ سال تا ۲۰ سال حبس درخواست کرد. رای متهم عبدالوهاب کوچاک به اتهام قتل عمد برنامه‌ریزی شده مسعود مولوی به حبس ابد تشدید شده و نسبت به  آقای نوری اوزدن به اتهام ایراد ضرب و جرح عمدی توسط سلاح از ۲ سال تا ۴ سال و ۶ ماه حبس تعزیری درخواست کرد. دادستان همچنین خواستار محکومیت متهم امین پروازی به حبس ابد تشدید شده به جرم دستور قتل عمد شد. (روزنامه ملیت ترکیه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱)

دادستان همچنین برای متهمان  بیرول اوزدمیر، چنگیز آکین و ولی ساری به جرم «کمک به قتل عمدی برنامه‌ریزی شده» خواهان ۱۵ تا ۲۰ سال زندان شد. همچنین نسبت به متهم سیاوش اباذری شلمزاری  دو سال و شش ماه تا ۱۰ سال حبس تعزیری به اتهام مخفی و فراری دادن مجرم و جعل اسناد رسمی مطالبه شد. (ملیت۳۰،  اردیبهشت ۱۴۰۱)

دادستان خواستار تفکیک پرونده متهمان ناچی شریفی زندهتی، محمدرضا نصیرزاده نوشهر و علی اسفنجانی شد که برای آنها قرار بازداشت صادر شده است. (ملیت۳۰،  اردیبهشت ۱۴۰۱)

در کیفرخواست پرونده تشکیل شده از سوی دادستانی کل استانبول، آمده است که وردنجانی در حالی که با علی اسفنجانی در حال راه رفتن بوده، مورد حمله عبدالوهاب کوچاک قرار گرفت. (ملیت۳۰،  اردیبهشت ۱۴۰۱)

در کیفرخواست آمده است که افسر کنسولی محمدرضا نصیرزاده نوشهر به همراه سایر مظنونان با برنامه‌ریزی و سازماندهی مخفیانه خاصی قتل وردنجانی را تدارک دیده بودند. در کیفرخواست آمده است که این افسر کنسولگری ایران تمامی مراحل قبل و بعد از قتل را مدیریت کرده و قبل از قتل نیز با علی اسفنجانی ارتباط مستمر داشته است. همچنین ذکر شده است که متهم نصیرزاده پس از این حادثه به اسفنجانی کمک کرده تا به ایران برود و قبل از پایان دوره مسئولیتش در کنسولگری، ترکیه را ترک کرده و به ایران رفته است.  (ملیت۳۰،  اردیبهشت ۱۴۰۱)

واکنش خانواده

خانم کریمی، مادر آقای مولوی، در مصاحبه‌ای گفته است: «خانواده شواهد و مدارک مربوط به قتل فرزندشان را به پلیس سپرده‌اند.» مشخص نیست که این مدارک به پلیس کدام کشور سپرده شده است. با این حال مادر او در این مصاحبه گفته است «امیدوارم که مشخص شود، مسببان رسوا شوند. من به نوبه خودم قضاوت را می‌گذارم برای مردم، چون می‌دانم که مردم آنقدر دانا و عاقل هستند [می‌توانند] که حق و ناحق را از هم تشخیص بدهند.» (کانال یوتیوب پستوخانه)

---------------------------------

* سایر منابع: سایت آپارات (۲۳ آبان ۱۳۹۸)، کانال یوتیوب پشت پرده (۹ آذر ۱۳۹۸)، کانال یوتیوپ پستوخانه (۲۱ مهر ۱۳۹۹)، حساب توییتری منسوب به مسعود مولوی (۱۳ اسفند ۱۳۹۷ و ۲۰ خرداد ۱۳۹۸) و شبکه جهانی کلمه (۲۸ اسفند ۱۳۹۸)، شبکه اجتماعی لینکدین منتسب به آقای مسعود مولوی (بدون تاریخ) سازمان گزارشگران بدون مرز (۱۵ مهر ۱۳۹۸)، روزنامه خراسان (۳۱ شهریور ۱۳۹۹)، وبسایت آفتاب آنلاین (۴ اسفند ۱۳۸۶)، شبکه اجتماعی کلوب (تاریخ آخرین بازدید: ۲۷ خرداد ۱۳۹۹)، وبلاگ دانشجویان نرم‌افزار (۱۵ بهمن ۱۳۸۷)، سایت تابناک (۲۷ فروردین ۱۳۹۷)، باشگاه خبرنگاران جوان (۲۰ مرداد ۱۳۹۷)، وبسایت دویچه وله فارسی (۷ آذر ۱۳۹۸)، خبربان (۲۷ فروردین ۱۳۹۷)، وبسایت ترکی آهابر (۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۹)، تویتر عباس موسوی، سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران (۱۶ فروردین ۱۳۹۹

تصحیح و یا تکمیل کنید