بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

علی حاجی نژاد

درباره

سن: ۲۷
ملیت: ايران
مذهب: اسلام (شيعه)
وضعیت تأهل: نامعلوم

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۱۰ مهر ۱۳۶۷
محل: زندان گوهردشت، کرج، استان تهران، ايران
نحوه کشته‌شدن: تيرباران
اتهامات: ضد انقلاب

ملاحظات

نام آقای علی حاجی نژاد مأخوذ از فهرست نام هزار نفری است که اعدامشان در گزارش ۲۶ ژانویه ی سال ۱۹۸۹ نماینده ی ویژه ی سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران به چاپ رسیده است. این فهرست تحت عنوان "نام و مشخصات افرادی که گفته می شود توسط جمهوری اسلامی ایران از ژوئیه تا دسامبر ۱۹۸۸ اعدام شده اند" تدوین شده است. بنا به گزارش مذکوربه رغم اینکه فقط نام هزار نفر در این فهرست به ثبت رسیده است، "به احتمال قوی" تعداد قربانیان چندین هزار نفر بوده، که اکثر آنان از اعضای سازمان مجاهدین خلق بوده اند. تعدادی از این قربانیان به سازمان هایی چون سازمان فدائیان خلق، راه کارگر، کومله و حزب توده وابستگی داشتند. گفته می شود که یازده تن از قربانیان روحانی بوده اند.

آقای حاجی نژاد همچنین یکی از ۳۲۰۸ عضو و هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران است که خبر اعدا‌‌‌مش توسط این سازمان درکتابی تحت عنوان "جنایت علیه بشریت" منتشر شده است. این کتاب گزارشی است در مورد اعدام‌های دسته جمعی زندانیان سیاسی در سال های ۱۳۶۷ و ١٣٦٨. اطلاعات تکمیلی از سایت بیداران و سایت اینترنتی سازمان مجاهدین خلق گرفته شده است.

آقای علی حاجی نژاد متولد روستای ماکان از توابع خوی، دانشجوی رشته ریاضی و از هواداران سازمان مجاهدین خلق بود. دو برادر او که آنها هم از هواداران این سازمان بودند، یکی به نام احد روز١٠ بهمن ١٣٦٠، طی یك درگیری با پاسداران در میدان تجریش تهران کشته شد و دیگری به نام صمد در روز ١٠ مرداد ١٣٦١، در یكی از پایگاههای مجاهدین به‌ قتل رسید.

دستگیری و بازداشت

به نوشته سایت مجاهدین خلق، آقای علی حاجی نژاد در آبان ١٣٦٠ در میدان انقلاب تهران دستگیر شد و مدت هفت سال در حبس بود. محل زندان او در سال اول مشخص نیست، پس از آن در زندان های قزل حصار و اوین بود و در این مدت ملاقات هائی با خانواده اش داشت. در بهمن ١٣٦٢ به زندان گوهردشت منتقل و یک ماه بعد ممنوع الملاقات شد. اواخر آبان ١٣٦٤ توانست ملاقاتی با مادرش داشته باشد اما درآغاز سال ١٣٦٧ بار دیگر ممنوع الملاقات شد و تا زمان اعدامش دیگر خبری از او در دست نیست.

بر اساس نوشته سایت مجاهدین خلق، پس از نه ماه ممنوع الملاقات بودن قربانی، مسئولان زندان به خانواده اش می گویند "هنوزآدم نشده" و در مقابل این سوأل که آیا او را کشته اید؟ می گویند "شاید". خواهر وی درباره ملاقاتش با مادرشان که در اواخر آبان ١٣٦٤صورت گرفته، می گوید: آثار شکنجه بر تمام بدنش دیده می شده، توانائی راه رفتن نداشته، موهایش ریخته بوده، مثل مات زده ها به مادرش خیره شده و نمی توانسته به درستی حرف بزند. او در این دیدار به مادرش می گوید مدت نه ماه در سلول انفرادی بوده وهمان جا بازجوئی و شکنجه می شده و چند بار دست به خودکشی زده اما نجاتش داده اند.

دادگاه

آقای علی حاجی نژاد در دادگاه محاکمه و محکوم به زندان شد. از جلسه یا جلسات دادگاه ومحل تشکیل آن اطلاعی در دست نیست. همچنین در مورد شرایط و چگونگی دادگاه هائی که این متهم و هزاران زندانی سیاسی دیگر را درطول چند ماه محکوم به مرگ کرد اطلاع دقیقی در دست نیست. خانواده‌های قربانیان کشتار سال ۱۳۶۷ به محاکمات غیرعادلانه و غیر قانونی که به اعدام هزارها زندانی در ظرف چند ماه منجر شد، به شدت اعتراض کرده اند. در نامه‌ای که در سال ۱۳۶۷ به وزیر دادگستری وقت، حسن حبیبی نوشتند، سیاست رسمی پنهان کاری در رابطه با این اعدام ها را به پرسش کشیده‌‌ و آن را دال بر غیر قانونی بودن اعدام ها شمرده‌اند. آن ها یاد آور شده اند که اکثریت قریب به اتفاق قربانیان زندانیانی بودند که قبلاً در محاکم شرع به حبس محکوم شده بودند و در حال گذراندن دوران محکومیت خود و یا به پایان رساندن آن بودند. این زندانیان دوباره دادگاهی شده و به سرعت به مرگ محکوم شدند.

اتهامات

مقامات قضایی جمهوری اسلامی علناً اتهامی به قربانیان اعدام‌های جمعی سال ۶۷ وارد نکرده‌اند. بستگان قربانیان در نامه خود به وزیر دادگستری و در نامه دیگری که در سال هزار و سیصد و هشتاد و یک به گزارشگر مخصوص سازمان ملل متحد، که به ایران سفر کرده بود، نوشته‌اند، به اتهاماتی نظیر "ضد انقلاب، ضد دین، و ضد اسلام" و یا انتساب قربانیان "... به عملیات نظامی ... در مرزهای کشور"، که گویا اساس محکومیت عزیزان‌شان بوده اشاره نموده‌اند.

حکمی ازآیت الله روح الله خمینی که در خاطرات حسینعلی منتظری، قائم مقام رهبری در آن زمان، به چاپ رسیده است اظهارات خانواده‌های قربانیان را در رابطه با اتهامات وارده تأئید می‌کند. در این حکم آیت الله خمینی از اعضای سازمان مجاهدین خلق به عنوان "منافقانی" یاد نموده که به اسلام اعتقاد ندارند و نوشته است: "کسانی که در زندان‌های سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می کنند محارب و محکوم به اعدام می باشند."

مدارک و شواهد

در گزارش این اعدام نشانی از مدارک ارائه شده علیه متهم نیست.

دفاعیات

از دفاعیات متهم اطلاعی در دست نیست. خویشان قربانیان درنامه خود یادآورمی شوند که به عزیزان‌شان در دادگاه فرصت دفاع داده نشده. در همین نامه، در پاسخ این اتهام که زندانیان با اعضاء مسلح سازمان مجاهدین خلق در حمله به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی همکاری داشته اند چنین آمده که این ادعا‌ها: "با توجه به اوضاعی که در زندان ها حاکم بوده، به طور کلی باطل است، چرا که فرزندان ما در سخت ترین شرایط بسر می بردند، ملاقاتهای پانزده روز یک بار آن هم به مدت ده دقیقه از پشت شیشه و به وسیله تلفن و محرومیت اینان از داشتن هرگونه وسیله ارتباط با خارج زندان، که ما آن را در هفت سال اخیر تجربه کرده‌ایم، حقانیت ادعای ما را به اثبات می رساند".

حکم

از جزئیات این حکم اعدام اطلاعی در دست نیست. به نوشته سایت مجاهدین خلق، آقای علی حاجی نژاد در روز دهم مهرماه سال ١٣٦٧ تیرباران شد. مسؤلان زندان که خانواده اش را از اعدام وی مطلع نکرده بودند. روز ١٢ آذر ١٣٦٧ مقداری از لباس های او را به مادرش داده و خبر اعدامش را می دهند.

تصحیح و یا تکمیل کنید