بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

رضا شاه بختی

درباره

سن: ۳۷
ملیت: ايران
وضعیت تأهل: متاهل

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۱۷ آذر ۱۳۶۱
محل: زندان اوين، تهران، استان تهران، ايران
نحوه کشته‌شدن: تيرباران
اتهامات: توطئه برای براندازی جمهوری اسلامی

ملاحظات

اطلاعات درباره آقای رضا شاه بختی را یکی از خویشان او از راه فرم الکترونیکی برای بنیاد برومند فرستاده است. اطلاعات تکمیلی از کیفرخواست چهار متهم دیگر (که در رابطه با کوتای نوژه محاکمه شده بودند) منتشر در روزنامه جمهوری اسلامی مورخ ٢٩ تیر ١٣۵٩ اتخاذ شده است.

آقای شاه بختی در سال ١٣٢۴ در سبزوار (استان خراسان رضوی کنونی) متولد شد. او دارای مدک دیپلم بود و در زمان رژیم سابق ارتشی بود. او در رابطه با کودتای نوژه بازداشت شد.

طبق اطلاعات موجود، طراحان کودتای نوژه از اعضای حزب ایران (سوسیال دموکرات از احزاب تشکیل دهنده جبهه ملی) و ارتش بودند که نگران از زمامداری روحانیت و معتقد به جدایی دین از دولت بودند. اساس طرح کودتا این بود که خلبانان نیروی هوایی از پایگاه نوژه در همدان پرواز کنند و چند هدف نظامی و خانه آیت‌الله خمینی در جماران را بمباران کنند. تیم دیگری مسئولیت داشت که ساختمان رادیو و تلویزیون در تهران را تحت کنترل خود درآورد و خبر و دلایل کودتا را به اطلاع مردم برساند. گروهی از عشایر بختیاری نیز در این کودتا شرکت داشتند. طرح کودتای نوژه چند ساعت قبل از رسیدن به مرحله اجرا لو رفت.

در تاریخ ١٨ تیر ١٣۵٩، مقامات جمهوری اسلامی اعلام کردند که یک شبکه متشکل از افراد نظامی و غیرنظامی که قصد براندازی جمهوری اسلامی از طریق کودتا را داشته کشف و خنثی شده است. دو ماه بعد، سازمان نقاب طی اطلاعیه‌ای مسئولیت اقدام به "قیام" را پذیرفت. این سازمان تأکید نمود که "راه مصدق راه مردم و بختیار پیشوای راستین آن است": "ما قیام کرده‌ایم تا به این فتنه [رژیم جمهوری اسلامی] پایان دهیم و تصدی امور مملکتمان را به پیرو وفادار مصدق، شاپور بختیار، واگذاریم" (ایران: در دفاع از حقوق بشر، سازمان مقاومت ملی ایران، پاریس ١٩٨٣).

پس از کشف این برنامه کودتا، بیش از ۶٠ نفر نظامی و غیرنظامی در شهرهای مختلف ایران ظرف مدت یک ماه به جوخه‌های اعدام سپرده شدند. اکثر نظامیان این گروه هنوزمشمول پاکسازی پس از سقوط نظام شاهنشاهی نشده و در ارتش مشغول خدمت بودند. اعدامهای مربوط به نوژه در ماهها و سالهای بعد ادامه داشت و لااقل دویست نفر در این رابطه اعدام شدند. نورالدین کیانوری، رهبر حزب توده، در مقاله‌ای (۹ اردیبهشت ۱۳۷۸، وبسایت راه توده) یادآوری کرد که کودتای نوژه توسط سازمان نظامی آن حزب، که با مقامات جمهوری اسلامی همکاری می‌کرد، کشف و "خنثی" شد.

دستگیری و بازداشت

اطلاعی در مورد جزئیات دستگیری و بازداشت این متهم در دست نیست، جز این که آقای شاه بختی در سال ١٣۵٩ در سبزوار دستگیر شد. وی به زندانهای مختلف و از جمله زندان اوین منتقل شد. به او پس از گذشت ١٨ ماه حبس، اجازه ملاقات با خانواده داده شد. مدت بازجویی از او دو سال طول کشید.

دادگاه

اطلاعی درباره جلسه یا جلسات دادگاه در دست نیست، جز این که آقای شاه بختی در دادگاه نظامی محاکمه شد.

اتهامات

اتهام علیه آقای شاه بختی اقدام برای براندازی رژیم جمهوری اسلامی ذکر شده است.

کیفرخواست برخی دیگر از شرکت کنندگان در طرح همین کودتا آمده است: "وابستگان رژیم پلید نظام پوسیده و ارتجاعی شاهی و امپریالیسم خونخوار و جهانخوار آمریکا و دست نشاندگان آن [می‌خواستند برای ملت ایران] «سوسیال دموکراسی آمریکایی» را به ارمغان بیاورند و... بعد از دو سال اختناق مطلق و حکومت نظامی، سلطنتی را به رفراندوم بگذارند."

در این کیفرخواست تاکید شده که "این توطئه یک واقعه مجرد نیست که از آن بتوان در سطور یک کیفر خواست سخن گفت و این توطئه‌گران را نمی‌توان متهمین عادی یک دادگاه تلقی کرد... با توجه به مراتب فوق و با امعان نظر به آیات کریمه قرآن در مورد مجازات «باغی» بر حکومت اسلامی صدور حکم شرعی مورد استدعاست."

مدارک و شواهد

در گزارش این اعدام نشانی از مدارک ارائه شده علیه متهم نیست.

دفاعیات

از دفاعیات متهم اطلاعی در دست نیست؛ آقای شاه بختی از داشتن وکیل محروم بود.

حکم

آقای رضا شاه بختی به مرگ محکوم و روز ١٧ آذر ١٣۶١ در زندان اوین تیرباران شد.

تصحیح و یا تکمیل کنید