بنیاد عبدالرحمن برومند

کمیسیون حقیقت: کمیسیون ملی حقیقت و عدالت

مدت کار: ١٩٩٤ تا ١٩٩٦

منشور: فرمان رئیس جمهور

اعضای کمیسیون: ٧ نفر

گزارش: گزارش عمومی

تاریخ عملیات: اول آوریل ١٩٩٥ تا فوریه ١٩٩٦ (یازده ماه)

زمینه‌ها: ژان برتراند آریستید، رئیس جمهور هائیتی در سپتامبر سال ١٩٩١ با کودتای نظامی سرنگون شد. ژنرال رائول سدراس نظام سرکوبگری را بنیان گذاشت که ویژگی آن نقض حقوق بشر بود. در واکنش به این کودتا، سازمان کشورهای امریکایی و سازمان ملل تحریم‌هایی علیه هائیتی وضع کردند. قرار بر این شد که آریستید، رئیس جمهور پیشین در اکتبر ١٩٩٣ به قدرت بازگردد، اما به علت مقاومت نظامیان، سرانجام با پشتیبانی سازمان ملل و ٢٠ هزار سرباز آمریکایی، در ژوییه ١٩٩٤ به قدرت بازگشت.

فکر تشکیل کمیسیون حقیقت هائیتی باز می‌گردد به سال ١٩٩٣ و کوشش خارج کشوری‌های هائیتی که در امریکای شمالی یا جزایر کارائیب زندگی می‌کردند. این فکر عمدتاً در پیوند با «پیشنهاد تشکیل کمیسیون حقیقت در هائیتی: عوامل سازنده» مندرج در گزارش نهایی داداگاهی به نام «دادگاه بین المللی حقوق در هائیتی» به وجود آمد که در اکتبر ١٩٩٤در مونترآل برگزار گردید. سپس در دسامبر ١٩٩٤، این کمیسیون طی فرمان رئیس جمهور ژان برتراند آریستید تشکیل شد.

منشور: کمیسیون در ١٧ دسامبر ١٩٩٤به فرمان رئیس جمهور ژان برتراند آریستید، رسماً ایجاد شد. دومین فرمان در ٢٨ مارس ١٩٩٥ مأموریت کمیسیون را تعیین کرد.

مأموریت: کمیسیون مأموریت یافت دربارۀ موارد نقض حقوق بشر طی دوران سه ساله، از زمان کودتای نظامی و سرنگونی آریستید، رئیس جمهور منتخب در ٣٠‌سپتامبر ١٩٩١ تا بازگشت او به مسند قدرت در سپتامبر ١٩٩٤ تحقیق کند.

ساختار و اعضای کمیسیون: این کمیسیون متشکل از ٧ عضو، پنج مرد و دو زن، بود که چهار نفر اهل هائیتی و سه نفر از کشورهای دیگر بودند خانم فرانسواز بوکار، جامعه‌شناس، ریاست کمیسیون را بر عهده داشت.

گزارش: کمیسیون ملی حقیقت و عدالت گزارش خود را که فقط ٧٥ نسخه از آن چاپ کرده بود، در ٥‌ فوریه ١٩٩٦ به رئیس جمهور و قوۀ قضاییه تسلیم کرد. چاپ دوم این گزارش به زبان فرانسه در سال ١٩٩٨ با عنوان «جمهوری هائیتی: گزارش کمیسیون ملی حقیقت و عدالت» منتشر شد، در حالی که اکثریت مردم در این کشور سواد خواندن و نوشتن ندارند. (گزارش، و نیز ضمایم و شمه‌ای از آمارهای تحلیلی، در وبسایت کتابخانۀ دانشگاه فلوریدا در دسترس عموم است).

نتایج:

جمع‌بندی

• کمیسیون شهادت بیش از ٥،٥٠٠ نفر را شنید و ٨،٦٦٧ قربانی را شناسایی کرد که قربانی ١٨،٦٢٩ مورد نقض حقوق بشر بوده اند. کمیسیون تحقیقات ویژه‌ای در مورد خشونت جنسی علیه زنان، نقض حقوق ژورنالیست‌ها و رسانه‌ها و نیز کشتار آوریل سال ١٩٩٤ در رابوتو انجام داد.

توصیه‌ها:

• نام افراد متهم به نقض حقوق بشر در گزارش کمیسیون ذکر شده و توصیه می‌شود که تحقیقات در این زمینه ادامه یابد و مسئولان اصلی نقض حقوق بشر تحت پیگرد قرار گیرند. تشکیل دادگاهی بین‌المللی برای محاکمۀ متهمان در توصیۀ دیگری مطرح شد.
• کمیسیون توصیه کرد که کمیسیونی برای جبران خسارت قربانیان تشکیل شود، دستگاه قضایی اصلاح گردد و قوانینی علیه خشونت‌های جنسی وضع گردد.

اقدام‌های بعدی:

اصلاحات

• گزارش کمیسیون در استخدام پرسنل نیروی انتظامی به کار گرفته شد.

پیگردها

• در حالی که اکثر قربانیان در انتظار دادگستری بودند، چند محاکمۀ کلیدی، به ویژه در مورد کشتارهای رابوتو و کارفور- فوی برگزار شد.
• رسیدگی به مورد رابوتو در نوامبر سال ٢٠٠٠به پایان رسید و بیش از پنجاه متهم به نقض حقوق، و کل ستاد فرماندهی ارتش و رهبران شبه‌نظامی (جبهۀ انقلابی برای پیشرفت و تجدد در هائیتی) محکوم شدند. اما در ٣ مه ٢٠٠٥، دیوان عالی هائیتی محکومیت ٥٠ نظامی سابق و شبه‌نظامیان را لغو کرد. امروزه هیچ یک از آن‌ها زندانی نیستند.

نکات ویژه: کار کمیسیون بر اساس جمع‌آوری شهادت قربانیان در سراسر کشور توسط ٤٠ نفر از فعالان حقوق بشر هائیتی و کشورهای دیگر در تابستان ١٩٩٥، به انجام رسید. کمیسیون تلاش کرد از دولت ایالات متحده دربارۀ شبه‌نظامیان هائیتی اطلاعاتی به دست آورد که موفق شد. طبق گزارش نهایی کمیسیون، مدارک سازمان شبه‌نظامی موجب قوام گزارش و بالا بردن کیفیت شهادت‌ها شد. ایالات متحد مدارک مربوط به این گروه را سرانجام در اوایل سال ٢٠٠٠ بازگرداند؛ این یکی از آخرین اقدامات دولت کلینتون بود.

منابع:

نگاه کنید به منابع در متن انگلیسی.