بنیاد عبدالرحمن برومند

کمیسیون حقیقت: کمیسیون ملی در مورد ناپدید شدگان

مدت کار: ١٩٨٣ تا ١٩٨٤

منشور: فرمان شماره ٨٣/١٨٧- در ١٥ دسامبر ١٩٨٣ انتشار یافت

اعضای کمیسیون : ١٣ نفر

گزارش: گزارش عمومی

کمیسیون حقیقت: کمیسیون ملی در مورد ناپدید شدگان

(Comisión Nacional sobre la Desaparición de Personas, CONADEP)

تاریخ انجام: از ١٦ دسامبر سال ١٩٨٣ تا ٢٠ سپتامبر ١٩٨٤ (٩ ماه)

زمینه‌ها: پس از کوتادی مارس ١٩٧٦، در حالی که جنبش مسلحانۀ چپ در کشور رو به رشد نهاده بود، حکومت نظامیان در آرژانتین یکی در پی دیگری بر مسند قدرت نشست. جنگ هفت ساله میان دیکتاتوری نظامیان و اپوزیسیون "برانداز"، به ناپدیدی‌ سیستماتیک، شکنجه و قتل هزاران نفر انجامید که از نظر حاکمان، هوادار چنبش چپ بوده اند. این مسائل هنوز در پرده اسرار پوشیده مانده است.

در سال ١٩٨٣ رژیم رینالدو بنتو بیگنون به ناچار به علت بحران داخلی و فشارهای بین‌المللی برای روشن شدن سرنوشت ناپدید شدگان، بحران اقتصادی، و شکست نظامی از بریتانیا در جنگ بر سر جزایر مالوین/فالکلاند، به برگزاری انتخابات تن در داد. در این انتخابات رائول آنوفونسین به ریاست جمهوری انتخاب شد. او در ١٦ دسامبر ١٩٨٣ در هفتۀ نخست کار خود، کمیسیون ملی در مورد ناپدید شدگان را ایجاد کرد و قانون عفو نظامیان را که تحقیقات دربارۀ آنان را منتفی می‌کرد لغو نمود.

مأموریت: کمیسیون مأموریت یافت که در مورد ناپدیدی‌ها از سال ١٩٧٦ تا ١٩٨٣ تحقیق کند و وقایع مربوط به آن، از جمله محل اجساد قربانیان را روشن سازد.

ساختار و اعضای کمیسیون: ١٣ نفر و در میان آنان یک زن عضو کمیسیون بودند. ده تن از آنان از سوی رئیس جمهور و سه تن دیگر از سوی قوه قانونگذاری، کنگره سنای آرژانتین برگزیده شدند. (از کنگره خواسته شد که سه نفر دیگر را نیز انتخاب کند، که نکرد).

گزارش: در ٢٠ سپتامبر ١٩٨٤، گزارش نهایی کمیسیون به صورت تجارتی و به شکل خلاصه زیر عنوان Nunca Más (هرگز نباید تکرار شود) منتشر شد. در سال ١٩٨٦، ترجمه انگلیسی این خلاصه گزارش: Never Again توسط فایبر و فایبر انتشار یافت.

نتایج:

بنا بر گزارش کمیسیون، بین سال‌های ١٩٧٦ تا ١٩٨٣، نزدیک به ٩٠٠٠ مورد ناپدیدی مستند گردید، اما بنا بر ارزیابی کمیسیون، از آنجا که برخی از خانواده‌های ناپدید شدگان از ترس اعلام نمی‌کردند، تعداد واقعی قربانیان از ده تا سی هزار تخمین زده می‌شود.

جمع بندی:

• کمیسیون تعداد ٨،٩٦٠ مورد ناپدیدی را در دوران حکومت نظامیان از سال ١٩٧٦ تا ١٩٨٣ گزارش کرد.
• ناپدید کردن، شکنجه، بازداشت در مکان‌های مخفی، و دفن قربانیان در مناطق نامعلوم، رویۀ رایج بوده است.
• کلیۀ ناپدید شدگان به قتل رسیده اند، و کمبود اطلاعات در این باره، استراتژی حاکمان بوده تا از این طریق مانع ایجاد همبستگی میان بازماندگان شوند.
• اعمال سرکوب توسط نظامیان، برنامه‌ریزی و دستور امرای ارتش بوده، اما عملا به دستور ژنرال رینالدو، رئیس جمهور، مدارکی که می‌توانست مسئولیت‌ افراد را در مراتب فرماندهی اثبات کند نابود شد.

توصیه ها:

• کمیسیون توصیه کرد که برنامه‌ای برای پرداخت غرامت به خانوادۀ ناپدید شدگان فراهم شود، پیگردها ادامه یابد و تحقیقات دربارۀ باقی ناپدید شدگان دنبال شود.
• علاوه بر این، کمیسیون توصیه کرد اصلاحات قضایی به اجرا درآید و آموزش حقوق بشر در دستور گذاشته شود.

پیامدها:

اصلاحات

• پرزیدنت آلفونسین جمع‌بندی کمیسیون را رسماً تأیید کرد و اجازه داد که فیلم مستندی از فعالیت‌های کمیسیون پخش شود. اما نظامیان گزارش کمیسیون را رد کردند.
• در سال ١٩٩٢ کمیسیون ملی حق هویت به وجود آمد و انجام تحقیقات دربارۀ کودکان ناپدید شده در جریان «جنگ کثیف» آرژانتین در یک جا تمرکز یافت.
• در سال ١٩٩٢ قانون اساسی آرژانتین به سود دموکراسی اصلاح شد و معاهده‌های بین‌المللی بیشتری در تحکیم قانون اساسی توسط کنگره پذیرفته شد. قانون اساسی اصلاح شده، دولت را موظف کرد که تدابیر مثبتی برای اطمینان از بهره‌مند شدن از حقوق بشر اتخاذ کند.

پیگردها

• در محاکمۀ رهبران سابق نظامی، اطلاعات جمع‌آوری شده توسط کمیسیون بسیار مؤثر بود و احتمالا به زندانی شدن پنج ژنرال انجامید. اما قوانینی که در دهۀ هشتاد تصویب شد، پیگرد علیه سایر عاملان نقض حقوق را متوقف کرد.
• سلسله قوانین عفو عمومی که در سال ١٩٨٣ توسط نظامیان حاکم تصویب شده بود، در سال ٢٠٠٣ به دست دولت غیرنظامی لغو شد. در پی لغو عفو عمومی، موجی از محاکمه علیه حدود ٧٠٠ نفر به راه افتاد که حاصل آن محکوم شدن کمی بیش از ٥٠ نفر بود.

جبران خسارت

• در سال ٢٠٠٤، ٣ میلیارد دلار امریکا برای پرداخت غرامت به قربانیان بازداشت‌ غیرقانونی اختصاص یافت. قربانیان واجد شرایط، باید اثبات می‌کردند که بین سال‌های ١٩٧٦ تا ١٩٧٩ بدون محاکمه در زندان بوده اند. اما ارتش قصد همکاری نداشت و از ارائه بسیاری از اسناد لازم خودداری کرد.‌‌‌‌‌‌

نکات ویژه: کمیسیون جلسۀ عمومی برای شنیدن شهادت‌ها برگزار نکرد، هرچند که بیش از ٧٠٠٠ شهادت نامه، و از جمله ١٥٠٠ مورد شهادت از بازماندگان در اختیار داشت.

منابع:

نگاه کنید به منابع در متن انگلیسی.