بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

نصرت گوئل (کوئل) طلیعی

درباره

ملیت: ايران
مذهب: يهود
وضعیت تأهل: متاهل

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۱۲ تیر ۱۳۵۹
محل: شيراز، استان فارس، ايران
نحوه کشته‌شدن: نحوه اعدام نا‌مشخص
اتهامات: فحشا و/يا گرداندن مراکز فساد; قاچاق مواد مخدر; مفسد فی‌الارض

ملاحظات

به جای شخص دیگری دستگیر و بلافاصله، به اصطلاح «محاکمه» شد و چند ساعت بعد تیرباران شد. 

خبر اعدام خانم نصرت گوئل (کوئل) ‌طلیعی فرزند عذرا و جانجان به همراه ۱۳ نفر دیگر* در روزنامه‌های کیهان و جمهوری اسلامی (۱۴ تیر ۱۳۵۹) منتشر شد. اطلاعات تکمیلی در خصوص این اعدام از طریق وب‌سایت‌های بی‌بی‌سی فارسی (۲۲ بهمن ۱۳۹۶)، محسن کدیور (۱۰ مهر ۱۳۹۵)، اخبار روز (۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۷)، نشریه‌ی شهیاد در اسرائیل و همچنین آرشیو روزنامه‌های اطلاعات (۱۴ تیر ۱۳۵۹)، کیهان (۱۴ تیر ۱۳۵۹) و انقلاب اسلامی (۱۴ و ۲۱ تیر ۱۳۵۹) به دست آمده است.

خانم گوئل ‌طلیعی یهودی و ساکن شیراز بود و در یک آرایشگاه زنانه کار می‌کرد. او متأهل بود و ۴ فرزند داشت و در زمان دستگیری ۳ ماهه باردار بود. (وب‌سایت اخبار روز) به گفته‌ی خانواده‌اش، خانم گوئل طلیعی «تمام عمر را با زحمت و کارگری به سر برد تا شاید بتواند کمک معاشی برای خانواده‌ی خود باشد». (وب‌سایت محسن کدیور)

پرونده‌ی خانم گوئل طلیعی به جرائم جنسی و مواد مخدر در سال ۱۳۵۹ در شیراز ارتباط داشت.خانم گوئل طلیعی تمام عمر را با زحمت و کارگری به سر برد تا شاید بتواند کمک معاشی برای خانواده‌ی خود باشد.

پیشینه اعدام‌های ۱۲ تیر ۱۳۵۹ در شیراز

از آنجا که امام جمعه‌ی شیراز (سيدعبدالحسين دستغيب) و فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان فارس (مسعود خاتمی) از نتیجه‌ی قضاوت حاکم شرع محلی راضی نبودند، امام جمعه‌ی شیراز در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۵۹ با ارسال یک تلگراف از آیت‌الله خلخالی که در آن زمان حاکم شرع و رئیس دادگاه انقلاب اسلامی ویژه‌ی مواد مخدر بود درخواست کرد که برای بررسی پرونده‌های قضایی به این شهر سفر کند. او در پیام خود نوشته بود: «تاکنون در شیراز هیچ‌ کس اعدام انقلابی نشده و این ننگ بر پیشانی شیراز است». آیت‌الله خلخالی پیش از ظهر همان روز وارد شیراز شد و مستقیماً به محل سپاه پاسداران رفت و با تعدادی پاسدار مسلح عازم زندان عادل‌آباد شد و ۲۳ زندانی را برای محاکمه‌ی انقلابی از زندان بیرون کشید. این افراد یا قبلا توسط حاکم شرع شیراز محاکمه و محکوم به حبس شده بودند و یا افرادی بودند که هنوز رسیدگی به پرونده‌ی آنها ادامه داشت. (وب‌سایت‌های اخبار روز و محسن کدیور) خانمی به نام «زهرا» نیز قرار بود به همراه ۲۳ نفر زندانی مذکور، محاکمه شود. (وب‌سایت اخبار روز)

دستگیری و بازداشت

در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۵۹ ماموران سپاه شیراز خانم گوئل طلیعی را در آرایشگاهی که در آن کار می‌کرد دستگیر کردند. خانم گوئل طلیعی بلافاصله پس از دستگیری به ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شیراز انتقال داده شد. (روزنامه‌ی جمهوری اسلامی، وب‌سایت اخبار روز)

پس از دستگیری به خانم گوئل طلیعی اجازه‌ی ملاقات با پدر، مادر، همسر و فرزندانش داده نشد. (وب‌سایت محسن کدیور)

رسیدگی به پرونده‌ی خانم گوئل طلیعی و ۲۳ متهم دیگر، تا ساعت ۱۱ شب ادامه داشت و تا ساعت ۱۲ شب تمام احکام صادر شده به اجرا درآمد.

دادگاه

بعدازظهر روز ۱۲ تیر ۱۳۵۹ آیت‌الله خلخالی، حاکم شرع و رئیس دادگاه ویژه‌ی انقلاب، در محل ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شیراز به پرونده‌ی خانم گوئل طلیعی و ۲۳ نفر دیگر به صورت همزمان رسیدگی کرد. بنابر گزارشات موجود، رسیدگی به این پرونده‌ها تا ساعت ۱۱ شب ادامه داشت و تا ساعت ۱۲ شب تمام احکام صادر شده به اجرا درآمد. (وب‌سایت اخبار روز)

جلسه‌ی محاکمه ۲۴ متهم، حدود ۹ ساعت طول کشید و این جلسه بدون حضور وکیل مدافع و حتی بدون دسترسی به پرونده‌ی قضایی متهمان برگزار شد. (وب‌سایت محسن کدیور)

اتهامات

روزنامه‌های دولتی اتهامات متفاوتی را برای خانم گوئل طلیعی عنوان کردند. روزنامه جمهوری اسلامی اتهامات خانم گوئل طلیعی را «دائر کردن شیره‌کش‌خانه و قاچاق» برشمرد. در حالیکه در روزنامه اطلاعات «به فساد کشاندن دختران و فروش آنان به مردان» و در روزنامه کیهان «دائر کردن مرکز فحشا و قاچاق» به عنوان اتهامات خانم گوئل طلیعی مطرح شده بود. (وب‌سایت محسن کدیور به نقل از روزنامه اطلاعات مورخ ۱۴ تیر ۱۳۵۹- صفحه‌ی ۳ و روزنامه کیهان مورخ ۱۴ تیر ۱۳۵۹ـ صفحه‌ی آخر)

در شرایطی که حداقل تضمین‌های دادرسی رعایت نمی شود و متهمان از محاکمه‌ منصفانه محرومند، صحت جرایمی که به آنها نسبت داده می شود مسلم و قطعی نیست. سازمان‌های بین المللی حقوق بشر به گزارش‌هایی اشاره می کنند مبنی بر اینکه مقامات جمهوری اسلامی ایران، در برخی موارد اتهامات کاذبی از قبیل قاچاق مواد مخدر یا ارتکاب جرائم عمومی و جنسی را به مخالفان خود (از جمله فعالان سیاسی، مدنی، صنفی و یا اقلیت‌های قومی و مذهبی) نسبت داده و آنان را همراه با محکومان عادی دیگر اعدام می کنند. هر سال صدها نفر در دادگاه‌های ایران به اعدام محکوم می‌شوند، اما شمار افرادی که بر اساس اینگونه اتهامات کاذب به اعدام محکوم شده‌اند معلوم نیست.

تنها مدرک ارائه شده علیه خانم گوئل طلیعی «اظهارات یکی از پاسداران علیه ایشان» بوده است.

مدارک و شواهد

تنها مدرک ارائه شده علیه خانم گوئل طلیعی «اظهارات یکی از پاسداران علیه ایشان» بوده است. به گفته فرمانده سابق سپاه شیراز، حاکم شرع به گمان اینکه ماموران خانم زهرا را نزد او آورده‌اند، رو به خانم گوئل طلیعی پرسیده بود: «زهرا؟ خانم گوئل می‌گوید: من زهرا نیستم و نصرت گوئل هستم، زهرا کیست؟ آقای خلخالی می‌گوید: برو. زن بیچاره موقعی ‌که حرکت می‌کند که برود، یکی از بچه‌های سپاه در گوشی به خلخالی می‌گوید که خود این زن هم دختر تلفنی [خانه فساد] دارد. خلخالی هم فوراً می‌گوید برگرد و بلافاصله وی را اعدام می‌کند». (وب‌سایت اخبار روز)

دفاعیات

بنابر اطلاعات موجود، خانم گوئل طلیعی به جای شخص دیگری دستگیر و محاکمه شد. بر اساس اظهارات فرمانده سابق سپاه شیراز، «فاحشه‌ای بنام زهرا در شیراز دستگیر شده بود و یک میلیون پول داده و آزاد گردیده بود. بچه‌های سپاه به خلخالی می‌گویند که زهرا یک میلیون داده و آزاد شده است. خلخالی می‌گوید بروید و او را بیاورید. بچه‌ها می‌روند که زهرا را بیاورند. زهرا که مخفی شده و یا به جایی رفته بود، وی را پیدا نمی‌کنند. بچه‌ها می‌گویند این‌که بد شد که او را پیدا نکردیم و خوب نیست که دست خالی برگردیم. به آرایشگاهی می‌روند و این زن [خانم گوئل طلیعی] را با خود می‌برند پیش خلخالی و می‌گویند این زهرا است». (وب‌سایت اخبار روز)

آنچه که به عنوان جلسه‌ی محاکمه‌ی خانم گوئل طلیعی خوانده شد، بلافاصله پس از دستگیری او و بدون رعایت حداقل قواعد دادرسی برگزار شد. همچنین از حضور دادستان و یا قرائت کیفرخواست علیه ایشان در جلسه‌ی محاکمه و اینکه آیا به خانم گوئل طلیعی اجازه و فرصت دفاع داده شده باشد اطلاعی در دست نیست.

حکم

آیت‌الله خلخالی، حاکم شرع و رئیس دادگاه ویژه‌ی انقلاب، در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۵۹ خانم نصرت گوئل (کوئل) طلیعی را به اعدام و مصادره‌ی اموال محکوم کرد. این حکم بلافاصله به اجرا درآمد.

خانم نصرت گوئل (کوئل) طلیعی در حدود ساعت ۱۲ شب ۱۲ تیر ۱۳۵۹ به همراه ۱۳ نفر دیگر در محل آموزش سپاه پاسداران شیراز تیرباران شد. (روزنامه‌ی جمهوری اسلامی، وب‌سایت‌ اخبار روز، وب‌سایت محسن کدیور به نقل از روزنامه اطلاعات مورخ ۱۴ تیر ۱۳۵۹- صفحه‌ی ۳)

بنابر اطلاعات موجود، خانم گوئل طلیعی در زمان اعدام باردار بوده است.

جنازه خانم گوئل طلیعی پس از چند ساعت به خانواده‌اش تحویل داده شد. جامعه کلیمیان شیراز تشییع جنازه‌ی چشمگیری برای خانم گوئل طلیعی ترتیب داد. (وب‌سایت محسن کدیور)

واکنش‌ها به اعدام خانم نصرت کوئل (گوئل) طلیعی

کمتر از ۱۲ ساعت بعد از اعدام این افراد، آیت‌الله خلخالی در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه مورخ ۱۳ تیر ۱۳۵۹ در مسجد وکیل شیراز اظهار داشت: «ما از دادستان انقلاب شیراز درخواست پرونده‌های موجود در دادگاه انقلاب را کردیم. متاسفانه این پرونده‌ها را در اختیار ما نگذاشتند و ما طبق همان پرونده‌هایی که در زندان یا در دست سپاه پاسداران بود و با اظهارات شهود و افراد بی طرف [محاکمه و صدور حکم کردیم] و از نظر بنده احتیاجی به مطالعه پرونده‌ی آنها هم نبود... این وظیفه‌ی انسانی و اسلامی من بود، و من کار خود را طبق موازین شرعی انجام داده‌ام». (وب‌سایت محسن کدیور به نقل از روزنامه انقلاب اسلامی مورخ ۱۴ تیر ۱۳۵۹- شماره‌ی ۲۹۵، صفحه‌ی۱۰)

آیت‌الله محلاتی از اعدام‌های ۱۲ تیر ۱۳۵۹ در شیراز به عنوان «کشتار فضاحت‌بار شیراز» یاد کرد.

در پی اعدام خانم گوئل طلیعی، خانواده‌ی او شکوائیه‌ای تنظیم و جهت حمایت و کمک به آیت‌الله بهاء‌الدین محلاتی، از مراجع تقلید ساکن شیراز ارائه دادند. در بخشی از این نامه آمده بود: «اکنون با کمال درماندگی و تأثر و با نهایت یأس و ناامیدی درد دل و شکوائیه و اعتراض و اعلام جرم خود را به ساحت آن مقام معظم معروض می‌داریم تا نسبت به این عمل فجیع و بی‌سابقه و این جنایت هول‌انگیز رسیدگی شده و مباشر این عمل به کیفر برسد. بگذریم از اینکه این زن مظلوم هیچ گونه گناه و تقصیری نداشته و بدون اینکه پرونده و سوء‌سابقه‌ای در دادسرای انقلاب داشته باشد، محکوم به مرگ شده است». (وب‌سایت محسن کدیور)

آیت‌الله محلاتی بعد از خواندن این شکواییه، در تاریخ ۲۵ تیر ۱۳۵۹ نامه‌ای به آیت‌الله خمینی ارسال کرد و در این نامه، از اعدام‌های ۱۲ تیر ۱۳۵۹ در شیراز به عنوان «کشتار فضاحت‌بار شیراز» یاد کرد. این مرجع تقلید در نامه خود، آورده بود: «آیا می‌دانید که این آقا [آیت‌الله خلخالی] چگونه ۱۴ نفر را در مدتی کمتر از ۱۰ ساعت به قول خودش بدون محاکمه و بدون مطالعه‌ی پرونده‌ها کشتار کرد؟ و در حالی که حتی اجازه‌ی ملاقات با خانواده‌های آن‌ها را نیز نداد؟ و بسیار بعید است انسانی که این طور دست خود را به خون مردم آلوده می‌کند در گزارش خود دروغ نگوید و به شما خلاف مطلب نرساند». (وب‌سایت‌های محسن کدیور و بی‌بی‌سی فارسی)

همچنین جمعیت حقوقدانان شیراز در نامه‌ای به رئیس جمهور وقت اعتراض خود را نسبت به اعدام‌های انجام شده توسط آیت‌الله خلخالی ابراز داشتند. (وب‌سایت محسن کدیور به نقل از روزنامه انقلاب اسلامی مورخ ۲۱ تیر ۱۳۵۹- صفحه‌ی ۳)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* اسامی سایر افراد اعدام شده به همراه خانم نصرت گوئل (کوئل) طلیعی عبارتند از: (۱) سرتیپ علی اصغر ده‌پناه، (۲) داریوش بیضایی، (۳) سرهنگ غضنفر بهمن‌پور، (۴) ناصر ذوالقدر، (۵)عبدالرسول ولدان، (۶) محمود دادبود، (۷) منوچهر ادیب‌پور، (۸) حبیب پیلی (فیلی)، (۹) حسین اقزابی، (۱۰) حسین زینالی، (۱۱) حاج‌بابا رحیمی، (۱۲) احمد رضایی و (۱۳) مظفر دشتبانی.

تصحیح و یا تکمیل کنید