بنیاد عبدالرحمن برومند

برای حقوق بشر در ایران

https://www.iranrights.org
امید، یادبودی در دفاع از حقوق بشر در ایران
یک سرگذشت

هرمز گرجی بیانی

درباره

سن: ۳۴
ملیت: ايران
مذهب: بدون باور مذهبی
وضعیت تأهل: متاهل

مورد

تاریخ کشته‌شدن: ۲۸ مرداد ۱۳۵۸
محل: زندان مرکزی (دیزل‌آباد)، کرمانشاه، استان کرمانشاه، ايران
نحوه کشته‌شدن: تيرباران
اتهامات: شرکت در درگیری با برادران پاسدار و بسیجی; مخالفت فعال با جمهوری اسلامی

ملاحظات

خبر اعدام آقای هرمز گرجی بیانی، فرزند حسین، همراه با ١٠ نفر دیگر در روزنامه کیهان به تاریخ ٢٨ مرداد ١٣٥٨ منتشر شد. اطلاعات مربوط به وی از راه دو فرم الکترونیکی توسط آشنایان وی به بنیاد برومند فرستاده شده است. اطلاعات تکمیلی توسط بنیاد برومند از کتاب «صحیفه امام» جلد ٩، کتاب «ایام انزوا» نوشته آیت‌الله خلخالی، روزنامه کیهان (١ شهریور ١٣٥٨ و ٣ مهر ١٣٥٨)، مقاله «مرگ صادق خلخالی» نوشته منصور بلوری (سایت اخبار روز، ٩ آذر ١٣٨٢)، پرونده «قتل در میکونوس،» چاپ مرکز اسناد حقوق بشر ایران، و همچنین فرم الکترونیکی فرستاده شده به بنیاد برومند اتخاذ شده است.

طبق مندرجات فرم‌های‌ الکترونیکی، آقای گرجی بیانی در سال ١٣٢٤ در کرمانشاه متولد شد. دارای لیسیانس در رشته فیزیک بود و در دبیرستان تدریس می‌کرد. او هوادار سازمان فداییان خلق بود. پیش و پس از انقلاب ٥٧، چند سخنرانی ایراد کرده بود و دانش آموزان و دبیران را در فعالیت سیاسی – فرهنگی سازماندهی می‌کرد. او متاهل و پدر دو فرزند بود که در زمان اعدام ٤ ساله و ١ ساله بودند.

اعدام آقای گرجی بیانی از موج اعدامهایی بود که برای مبارزه با «ضد انقلاب» در منطقه کردستان صورت گرفت. درپی مذاکرات حزب دمکرات کردستان ايران و مهدی بازرگان نخست وزير دولت موقت، درگیریهایی شدید و گاه مسلحانه بین سپاه پاسداران و پیشمرگان (قوای مسلح حزب دمکرات کردستان) به خصوص در شهرهای سنندج (استان کردستان) و پاوه (استان کرمانشاه) رخ داد که به اختلافات بالاگیرنده بین دولت مرکزی شیعه و منطقه عمدتاً سنی‌نشین کردستان در مورد حقوق و نقش اقلیتها در تدوین قانون اساسی، تعیین مذهب شیعه به عنوان دین رسمی کشور، و مخصوصا مساله خودمختاری این ناحیه مربوط می‌شد.

به دنبال این درگیریها که به تلفاتی چند منجر شدند، آیت الله خمینی در فرمان ٢٧ مرداد ١٣٥٨ به نیروهای نظامی و انتظامی دستور داد «به سوی پاوه رفته و غائله را ختم کنند...» در همان فرمان، وی برای تشویق به شدت عمل، قوای انتظامی را تهدید کرد که «اگر با توپها و تانکها و قوای مجهز با ٢٤ ساعت دیگر حرکت به سوی پاوه نشود، من همه را مسئول می‌دانم... و در صورتی که تخلف از این دستور نمایند، با آنان عمل انقلابی می‌کنم». روز ٢٨ مرداد، آیت الله خمینی حزب دمکرات کردستان را «غیر رسمی و غیر قانونی» اعلام کرد و آن را «حزب شیطان» خواند. وی اشاره کرد که برخی از این «مخالفان اسلام» با جمهوری اسلامی مخالفت کرده و رفراندم ١٢ فروردین ١٣٥٨ را تحریم کردند.

به دستورخمینی، آیت الله صادق خلخالی عازم غرب ایران شد و در مصاحبه‌ای با خبر نگار روزنامه اطلاعات اظهار داشت: "من به تمام مناطق کردستان سر خواهم زد و... تمام کسانی که در این توطئه خونین دست داشته‌اند را دستگیر و به سزای اعمالشان خواهم رساند." بر اساس گزارش منصور بلوری، حداقل ٥٨ شهروند کرد ظرف ١٠ روز توسط حجت الاسلام صادق خلخالی اعدام شدند. اعدامهای دسته جمعی و نبرد سخت مسلحانه تا ماه‌ها در منطقه ادامه داشت.

در سال ۱۳٤۹ سازمان چریکهای فدائی خلق، متأثر از انقلاب کوبا و جنبش چریکی آمریکای لاتین، با ایدئولوژی مارکسیسم - لنینیسم و با اعتقاد به مبارزه مسلحانه، از ادغام دو گروه چریکی مخالف رژیم شاه به وجود آمد. این سازمان پس ازپیروزی انقلاب اسلامی به نفی مشی چریکی پرداخت و بر سر حمایت یا عدم حمایت از جمهوری اسلامی و شوروی، منشعب شد. سازمان فداییان خلق (اقلیت) مخالف با جمهوری اسلامی بود و عمدتاً در جنبش کارگری و سیاسی فعالیت می‌کرد.

دستگیری و بازداشت

آقای گرجی بیانی ظهر روز ٢٧ مرداد ماه ١٣٥٨ در خانه‌اش در کرمانشاه برای «پاسخگویی مختصر و کوتاه مدت به چند سئوال با لباس منزل (شلوار جافی) دستگیر و... به مقر کمیته انقلاب اسلامی» برده شد. وی در مدت بازداشت که حدود از ١٤ ساعت طول کشید، تماسی با خانواده نداشت.

حاکم شرع کرمانشاه در گفتگویی که در روز ١ شهریور ١٣٥٨ منتشر شد، شایعه شکنجه و آزار و اذیت زندانیان را رد کرد و خانواده‌ها را از تلاش برای دیدن آنها منع نمود و گفت: «از خانواده‌ها درخواست می‌کنم که مواظب رفتار و اعمال غیرانقلابی فرزندان خود باشند و این همه در تعقیب زندانیان و بازداشت‌شدگان نیایند و اجازه دهند دادگاه انقلابی کار خود را انجام دهد.»

دادگاه

در گزارش اعدام در روزنامه، اشاره‌ای به تشکیل دادگاه نشده و تنها بازجویی و شهادت شهود ذکر شده است. خانواده آقای گرجی بیانی از وجود دادگاه اطلاعی نداشتند. حاکم شرع کرمانشاه در مصاحبه‌ای با روزنامه کیهان (١ شهریور ١٣٥٨) «شایعاتی در مورد اعدام بدون محاکمه چپی‌ها» را تکذیب کرد. او در گفتگوی دیگری درباره اعدامهای اخیر در منطقه اظهار داشت: «در جریان این محاکمات نیز کمال دقت در بررسی و تحقیق شده به هیچ وجه از موازین اسلامی خارج نشدیم زیرا دادگاه صرف نظر از آنان، که در مقابل خلق مسئول می‌داند و در پیشگاه خداوند مسئول است... باید قبول کرد که دادگاه ویژگی زمان جنگ را داشته است و اعترف صریح متهمان، امارات و شهادت شهود جرم مسلم و احراز و حکم بر اساس موازین شرعی صادر و اجرا شده است.« وی افزود: «برخی جراید که از واقعیت مساله اطلاعی ندارند لبه تیز حملات خود را متوجه دادگاه انقلاب اسلامی کرده... قطعا هدف از این سمپاشیها استفاده‌های سوء برای پیشبرد برنامه‌های ضد انقلابی است» (کیهان، ٣ مهر ١٣٥٨).

اتهامات

در گزارش روزنامه کیهان، از ١١ نفر متهم به عنوان «مهاجمین به پاوه» یاد شده است. حاکم شرع کرمانشاه در این مورد اظهار داشت: «اماراتی قائم شد که هرمز گرجی بیانی در جریانات سنندج و ارومیه و پاوه دخالت داشته و در حقیقت مغز متفکر مخالفین اسلام در منطقه غرب بوده است. در جریان تحصن قوری قلعه سرآغاز جریان پاوه و تحصنات دیگری که عایق برای کارهای دولت بود. با حزب دمکرات همکاری داشته که بنا بود در صورت موفقیت حزب دمکرات و برقراری خودمختاری سمت وزیر آموزش و پرورش کردستان خود مختار به وی محول شود» (کیهان، ٣ مهر ١٣٥٨). حاکم شرع همچنین در جواب به «شایعاتی» که «هرمز گرجی بیانی و [یک نفر دیگر] در جریان انقلاب اسلامی در جهت انقلاب فعالیت داشته‌اند و نمی‌بایست اعدام ‌می‌شدند» گفت: «در همان وقت هم فعالیتهای آنها متوجه تبلیغات ضدمذهبی و کمونیستی بوده است.»

طبق اطلاعات موجود، به دنبال آغاز درگیریها در منطقه، قریب به هزار تن از ساکنان پاوه در اعتراض به رفتار خشونت‌آمیز ماموران دولت و تهدید جان مردم کرد، در منطقه‌ای به نام قوری قلعه (در جاده کرمانشاه - پاوه) گرد هم آمده بودند. این تحصن، که نزدیک به دو هفته به طول انجامید، روز ٢٧ مرداد ١٣٥٨ با حمله نظامیان به پاوه و شروع درگیریهای مسلحانه خاتمه یافت.

مدارک و شواهد

حاکم شرع کرمانشاه اظهار کرد که مدرک علیه آقای گرجی بیانی و عضویت او در حزب توده، «اعتراف» او بوده است. در حالی که طبق اطلاعات موجود در فرم الکترونیکی، وی هوادار سازمان فداییان خلق بود.

سازمان‌های بین المللی حقوق بشر بارها دولت جمهوری اسلامی ایران را به خاطر اعمال سیستماتیک شکنجه‌های شدید و استفاده از سلولهای انفرادی جهت گرفتن اعتراف از زندانیان محکوم کرده‌اند و صحت اعترافاتی که تحت فشار از متهمان گرفته شده است را مورد پرسش قرار داده‌اند. این اعترافات در مورد زندانیان سیاسی گاه از تلویزیون پخش شده‌اند. تلویزیون ملی اقدام به پخش اعترافاتی کرده است که طی آنها زندانیان به جرم‌های مبهم و غیرواقعی اعتراف کرده، باورهای سیاسی خویش را نفی کرده و از آنها توبه کرده‌اند و یا حتی پای دیگران رابه میان کشیده‌اند. سازمانهای حقوق بشر همچنین به روند اعترافات و توبه زندانیانی که آزاد شده‌اند نیز اشاره کرده‌اند.

دفاعیات

از دفاعیات متهم اطلاعی در دست نیست.

حکم

آقای هرمز گرجی بیانی و ١٠ نفر دیگر به عنوان «مفسد فی الارض و محارب با خدا و رسول خدا» به اعدام محکوم شدند. آنها ساعت ٢ و ٤٠ دقیقه بامداد ٢٨ مرداد ١٣٥٨ زندان دیزل آباد کرمانشاه اعدام شدند.

بنا با گفته حاکم شرع، برای خانواده آقای گرجی بیانی مبلغ معین «مقرری» در نظر گرفته شده بود.

تصحیح و یا تکمیل کنید